Kup Pan ceg艂臋 ... czyli o spamie s艂贸w kilka
Analityk, Kaspersky Lab Polska
呕yjemy w czasach, kiedy surfowanie po Internecie bez za艂o偶onego konta pocztowego nie pozwala w pe艂ni wykorzysta膰 jego zalet. Brak konta e-mail utrudnia kontakty osobiste (chocia偶 na tym polu e-mail ust臋puje komunikatorom), uniemo偶liwia korzystanie ze sklep贸w internetowych, serwis贸w wymagaj膮cych potwierdzenia rejestracji mailowo czy te偶 bankowo艣ci internetowej. S艂usznym za艂o偶eniem b臋dzie zatem, 偶e wi臋kszo艣膰 u偶ytkownik贸w Internetu posiada w艂asnego e-maila. Id膮c dalej tym torem mo偶na stwierdzi膰, 偶e ka偶dy otrzyma艂 kiedy艣 na swoje konto spam. Czym zatem jest spam?
Spamem mo偶emy nazwa膰 ka偶d膮 zb臋dn膮 wiadomo艣膰, kt贸ra zostaje do nas wys艂ania w konkretnym celu, na przyk艂ad zareklamowania produktu, nam贸wienia do kupna, zainfekowania komputera, wy艂udzenia danych, a kt贸ra nie by艂a przez nas zam贸wiona i nigdy nie wyra偶ali艣my zgody na jej otrzymanie. W wielu krajach wysy艂anie spamu jest zjawiskiem nielegalnym. Dotyczy to tak偶e Polski, o czym m贸wi ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o 艣wiadczeniu us艂ug drog膮 elektroniczn膮.
Na pocz膮tku warto jednak powiedzie膰, czym spam nie jest. Ot贸偶 spam to nie mailing. Cz臋sto u偶ytkownik zak艂ada nowe, darmowe konto pocztowe na znanych serwisach, zach臋cony sloganami o bardzo skutecznych filtrach antyspamowych. Jakie偶 jest jego zdziwienie, kiedy ju偶 kilka dni po aktywacji konta na jego skrzynce pokazuj膮 si臋 reklamy nowych ksi膮偶ek, p艂yt czy oferty poznania wielu ciekawych ludzi. Na pierwszy rzut oka mo偶na 艣mia艂o stwierdzi膰, 偶e jest to spam - czyli niechciane wiadomo艣ci. Niejednokrotnie jednak wystarczy spojrze膰 na stopk臋 listu, by przekona膰 si臋, 偶e zosta艂 on wys艂any przez portal, w kt贸rym postanowili艣my za艂o偶y膰 konto. To jest w艂a艣nie mailing, czyli reklamy wysy艂ane do u偶ytkownik贸w kont. Nie mo偶na nazwa膰 tego typu wiadomo艣ci spamem, gdy偶 najcz臋艣ciej sami si臋 na nie godzimy, akceptuj膮c regulamin portalu. Poni偶ej zamieszczam wyci膮gi z regulamin贸w kilku serwis贸w oraz przyk艂ad mailingu.
Gazeta.pl
15. Zak艂adaj膮c bezp艂atne konto w portalu Gazeta.pl u偶ytkownik wyra偶a zgod臋 na przetwarzanie przez Agor臋 S.A. danych osobowych w celach marketingowych oraz w celach statystycznych, zgodnie z ustaw膮 o ochronie danych osobowych z 29 sierpnia 1997 roku oraz na wysy艂anie przez Agor臋 S.A. na udost臋pniony u偶ytkownikowi adres poczty elektronicznej tre艣ci informacyjnych oraz tre艣ci o charakterze informacji handlowej pochodz膮cych od Agory S.A lub jej kontrahent贸w. Dane osobowe u偶ytkownik贸w przetwarzane b臋d膮 w celach udost臋pniania konta, w celach marketingowych oraz statystycznych. U偶ytkownikowi przys艂uguje prawo wgl膮du w jego dane osobowe oraz prawo do ich poprawiania. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, lecz nie podanie ich mo偶e uniemo偶liwi膰 u偶ytkownikowi korzystanie z udost臋pnianych przez Agor臋 S.A. us艂ug.
Onet.pl
23. U偶ytkownik wyra偶a zgod臋 na wykorzystywanie przez Onet.pl konta u偶ytkownika do cel贸w komercyjnych, w szczeg贸lno艣ci poprzez:
a. wysy艂anie reklam i innych tre艣ci o charakterze informacji handlowej na konta u偶ytkownik贸w
b. do艂膮czanie reklam i innych tre艣ci o charakterze informacji handlowej do list贸w przychodz膮cych i wychodz膮cych z bezp艂atnego konta.
Wp.pl
6. Wyra偶enie zgody na przetwarzanie danych osobowych dla cel贸w marketingowych oznacza w szczeg贸lno艣ci zgod臋 na otrzymywanie informacji handlowych pochodz膮cych od Wirtualnej Polski S.A. oraz innych os贸b (reklamodawc贸w wsp贸艂pracuj膮cych z WP):
a. na adres poczty elektronicznej U偶ytkownika prowadzonej przez Wirtualn膮 Polsk臋 S.A.;
b. na telefon kom贸rkowy, kt贸rego numer U偶ytkownik udost臋pni艂 Wirtualnej Polsce S.A. (w tym SMS);
c. za po艣rednictwem komunikatora (messengera) prowadzonego przez Wirtualn膮 Polsk臋 S.A.
Rys. 1. Przyk艂ad mailingu wys艂anego przez portal Onet.pl. Kliknij, aby powi臋kszy膰.
Jak wida膰 na powy偶szych przyk艂adach mailing贸w oraz regulamin贸w - sami godzimy si臋 na otrzymywanie reklam. Alternatyw膮 tych regulamin贸w s膮 regulaminy przeznaczone dla kont p艂atnych. Najcz臋艣ciej nie ma w nich mowy o wysy艂aniu reklam do u偶ytkownika. Oczywi艣cie otrzymywanie mailing贸w nie jest regu艂膮 - niekt贸re portale nie posiadaj膮 tego typu punkt贸w w regulaminie i tym w艂a艣nie zach臋caj膮 u偶ytkownik贸w do rejestracji. Spo艣r贸d trzech wymienionych regulamin贸w najwi臋ksze kontrowersje mo偶e budzi膰 ten zamieszczony na Wirtualnej Polsce. Reklamy mog膮 zosta膰 wys艂ane r贸wnie偶 na numer telefonu kom贸rkowego, kt贸ry teoretycznie ma u艂atwi膰 w przysz艂o艣ci odzyskanie has艂a w razie jego zapomnienia. O spamie w telefonii kom贸rkowej napisz臋 p贸藕niej, jednak ju偶 teraz warto podkre艣li膰, jak wa偶ne jest, aby dok艂adnie przeczyta膰 licencje i regulaminy zamiast akceptowa膰 je bez wgl膮du w tre艣膰.
Teraz, kiedy ju偶 wiemy, czym jest mailing, i potrafimy odr贸偶ni膰 go od spamu, mo偶e pojawi膰 si臋 pytanie, co bardziej irytuje u偶ytkownik贸w - spam czy mailing. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie, w kt贸rym zadano to w艂a艣nie pytanie. Mariko Morimoto z Uniwersytetu w Georgii oraz Susan Chang z Uniwersytetu w Miami przeprowadzi艂y ankiet臋 w艣r贸d 119 losowo wybranych student贸w. Pierwsze pytanie w sondzie dotyczy艂o tego, co jest wed艂ug student贸w bardziej uci膮偶liwe i nachalne, spam czy mailing. U偶yto skali od 1 do 7, gdzie jeden oznacza艂 najbardziej nachalny i dra偶ni膮cy. Przy tym pytaniu spam otrzyma艂 艣rednio ocen臋 1,93, natomiast mailing 4,24. Drugie pytanie mia艂o okre艣li膰, co jest bardziej irytuj膮ce. Spam otrzyma艂 艣redni膮 2,46, a mailing 3,87. Pomys艂odawczynie ankiety, Morimoto i Chang, stwierdzi艂y, 偶e spam jest bardziej uci膮偶liwy i irytuj膮cy, gdy偶 u偶ytkownik zmuszony jest wyszukiwa膰 w艣r贸d niepotrzebnych reklam i ofert normalne wiadomo艣ci. Taka argumentacja jednak dziwi, gdy偶 w przypadku mailingu u偶ytkownik jest zmuszony dok艂adnie do tego samego. Z drugiej strony mailing jest pozbawiony tre艣ci pornograficznych i nieprzyzwoitych, jest rozsy艂any za nasz膮 zgod膮, zazwyczaj przez du偶e koncerny/portale, a nie osoby prywatne czy przy pomocy botnetu. Dodatkowo w mailingu nie ma odno艣nik贸w do zainfekowanych stron. Mailing jest po prostu zwyk艂膮 reklam膮.
Jak pisa艂em wy偶ej, spam to niezam贸wiona przez nas us艂uga, czy te偶 nachalne dostarczanie wiadomo艣ci w celu zareklamowania okre艣lonego produktu. Spamerzy staraj膮 si臋 omija膰 filtry, kt贸re automatycznie odrzuci艂yby tak膮 wiadomo艣膰. Wykorzystuj膮 do tego celu najr贸偶niejsze techniki, kilka z nich opisz臋 p贸藕niej. Na pocz膮tek jednak przedstawi臋 statystyki ukazuj膮ce skal臋 tego zjawiska.
Serwis IDG.pl zaprezentowa艂 raport, z kt贸rego wynika, 偶e w trzecim kwartale 艣rednio niemal 80% poczty wysy艂anej w Sieci to spam. W szczytowych okresach warto艣膰 ta wzrasta艂a do prawie 95%. Jest to ogromna liczba, kt贸ra oznacza, 偶e praktycznie ca艂y ruch w ramach poczty jest generowany przez spam. Dla kontrastu przytocz臋 wyniki bada艅 z po艂owy 2003 roku. Badania zosta艂y przeprowadzone przez Probe Research i wynika艂o z nich, 偶e spam stanowi艂 50% wysy艂anej w tym czasie poczty. Alan Mosher, dyrektor Probe Research, wypowiedzia艂 si臋 w贸wczas nast臋puj膮co na temat tego problemu:
Dostawcy Internetowi powinni stosowa膰 dodatkowe narz臋dzia, dzi臋ki kt贸rym u偶ytkownicy mieliby wi臋ksz膮 kontrol臋 nad tym co otrzymuj膮 na skrzynki … Jednak nawet mimo blokowania i filtrowania spamu, nie uda si臋 go zablokowa膰 ca艂kowicie.
S艂owa te s膮 niestety nadal aktualne…
Rys. 2. Udzia艂 spamu w ca艂ej korespondencji e-mail. Kliknij, aby powi臋kszy膰.
Jak ma si臋 do tych statystyk Polska? Niestety w Polsce problem spamu jest bardzo powa偶ny. Liczba niechcianych wiadomo艣ci wysy艂anych z Polski jest du偶a i nasz kraj cz臋sto wyst臋puje w raportach przedstawiaj膮cych pa艅stwa, z kt贸rych wysy艂a si臋 najwi臋cej spamu. Portal egospodarka.pl przedstawi艂 wyniki raportu, z kt贸rego wynika, 偶e 3% spamu pochodzi艂o z Polski, daj膮c tym samym naszemu krajowi 6 lokat臋 w艣r贸d 10 najbardziej spamuj膮cych kraj贸w 艣wiata.
Rys. 3. Najbardziej spamuj膮ce kraje 艣wiata. Kliknij, aby powi臋kszy膰.
Zastan贸wmy si臋 teraz, dlaczego spam jest takim problemem? Zacznijmy od punktu widzenia pojedynczego u偶ytkownika. Im wi臋cej spamu otrzymujemy, tym wi臋cej czasu tracimy na jego usuwanie oraz segregowanie spo艣r贸d zwyk艂ych wiadomo艣ci. Co jaki艣 czas jeste艣my te偶 zmuszeni zagl膮da膰 do wiadomo艣ci automatycznie sklasyfikowanych jako spam, gdy偶 pomy艂ki zdarzaj膮 si臋 tak偶e filtrom, kt贸re mog膮 omy艂kowo doda膰 do tego folderu wiadomo艣膰, kt贸ra spamem nie jest. Z powa偶niejszych zagro偶e艅 dochodz膮 zainfekowane strony, kt贸re rozpoczynaj膮 pobieranie szkodliwego oprogramowania na nasz komputer, czy phishing (wy艂udzanie danych oraz przekierowanie na fa艂szywe witryny np. banku). W skali globalnej spam to straty liczone w miliardach dolar贸w. Zatykane s膮 艂膮cza w firmach i instytucjach, do kt贸rych spam trafia najcz臋艣ciej. Spam generuje "sztuczny" ruch w Sieci, wszystkie dane musz膮 by膰 przetworzone, a wi臋c wiadomo艣ci spamowe, przechodz膮c przez serwery, zwi臋kszaj膮 ich obci膮偶enie. Poprzez za艂膮czanie zainfekowanych za艂膮cznik贸w spam jest te偶 odpowiedzialny za przy艂膮czanie nowych, zainfekowanych komputer贸w (tzw. komputery zombie) do botnet贸w. Co wa偶ne, tre艣ci rozsy艂ane w spamie s膮 cz臋sto nieodpowiednie dla os贸b nieletnich (np. pornografia).
Aby rozsy艂a膰 swoje wiadomo艣ci, spamerzy u偶ywaj膮 przer贸偶nych metod. Wiadomo艣ci, kt贸re zawieraj膮 jedynie zwyk艂y tekst, nie maj膮 szans dotarcia do adresata, gdy偶 wsp贸艂czesne filtry antyspamowe praktycznie zawsze rozpoznaj膮 takie maile jako spam. Poni偶ej pokazane zosta艂y mniej znane dla u偶ytkownik贸w metody rozsy艂ania spamu, kt贸re swego czasu utrudnia艂y odfiltrowywanie spamu.
Rys. 4. Spam w postaci dokumentu PDF.
Powy偶szy obrazek przedstawia spam PDF, kt贸ry spopularyzowa艂 si臋 w po艂owie 2007 roku. Tym, co sk艂oni艂o spamer贸w do u偶ycia tej metody by艂 fakt, 偶e skanery i filtry antyspamowe nie odczytywa艂y zawarto艣ci plik贸w PDF, dlatego 艂atwo mo偶na by艂o "przemyci膰" t膮 drog膮 dowoln膮 tre艣膰 reklamow膮. Z pomoc膮 przysz艂a firma Adobe, oferuj膮c narz臋dzie pozwalaj膮ce na analizowanie zawarto艣膰 pliku PDF dzi臋ki specjalnej bibliotece DLL. Swego rodzaju odmian膮 tej formy wysy艂ania spamu by艂o dodawanie za艂膮cznik贸w FDF, kt贸rych odczytanie jest mo偶liwe tak偶e przez czytnik plik贸w PDF, jednak dla skanera antyspamowego by艂o to dodatkowe utrudnienie w odszukaniu niew艂a艣ciwych tre艣ci.
Rys. 5. Spam w postaci grafiki.
Kolejny rodzaj spamu to spam obrazkowy. Powy偶ej wida膰 jego przyk艂ad. Jego, nazwijmy to, zalet膮 jest fakt, 偶e wysy艂any jest w postaci pliku graficznego, np. GIF. Dzi臋ki temu spamerom d艂ugo udawa艂o si臋 oszukiwa膰 filtry. Obecnie jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych sposob贸w wysy艂ania spamu. Tego typu wiadomo艣ci generuj膮 o wiele wi臋kszy ruch z powodu ich wielko艣ci. Aby utrudni膰 wykrycie takich wiadomo艣ci, cz臋sto wklejane zostaj膮 dodatkowo losowe s艂owa, wiadomo艣膰 mo偶e by膰 zakropkowana lub mog膮 si臋 w niej pojawia膰 pojedyncze piksele w niekt贸rych fragmentach - wszystko po to, by zmieni膰 wygl膮d.
Rys. 6. Spam w postaci tekstu ASCII.
Spam ASCII to r贸wnie偶 trudny do wykrycia rodzaj niechcianej korespondencji, gdy偶 sk艂ada si臋 on - jak sama nazwa wskazuje - z symboli kodu ASCII. Dzi臋ki temu ze zwyk艂ych znak贸w mo偶na utworzy膰 obrazy uk艂adaj膮ce si臋 w wyrazy i reklamuj膮ce tym samym produkt czy stron臋. Spamerzy u偶ywaj膮 w tym celu generatory, kt贸re pozwalaj膮 na proste tworzenie r贸偶nych napis贸w i symboli.
Rys. 7. Spam zawieraj膮cy jedynie odsy艂acz.
Ostatnio coraz cz臋艣ciej mo偶na te偶 spotka膰 spam, kt贸ry zawiera jedynie link. Ju偶 po rozszerzeniu (.swf) mo偶na pozna膰, 偶e link prowadzi do strony u偶ywaj膮cej flashplayera. Dzi臋ki temu spamerzy omijaj膮 filtry antyspamowe, gdy偶 ca艂a tre艣膰 reklamy znajduje si臋 np. w filmiku podanym w linku, a nie w samej wiadomo艣ci. Bardzo wa偶n膮 rzecz膮 dla spamer贸w jest dotarcie do jak najwi臋kszej liczby odbiorc贸w. Nie mam tu na my艣li tylko program贸w i skrypt贸w u艂atwiaj膮cych masowe wysy艂anie korespondencji, lecz tak偶e dotarcie do os贸b spoza w艂asnego kraju. W tym przypadku, zadanie u艂atwiaj膮 translatory, kt贸re coraz lepiej i dok艂adniej t艂umacz膮, jednak nie zawsze uk艂adaj膮 zdania i s艂owa w gramatycznym szyku. Coraz wi臋cej maili wysy艂anych do Polski z obcych kraj贸w nosi znamiona takich w艂a艣nie zabieg贸w. Oto przyk艂ad takiej wiadomo艣ci:
Rys. 8. Spam przygotowany przy u偶yciu automatycznego translatora.
Wida膰 tutaj brak odpowiedniego szyku i sk艂adni w zdaniach. To tylko potwierdza, 偶e spamerzy pr贸buj膮 dotrze膰 masowo do u偶ytkownik贸w, nie zwracaj膮c uwagi na bezsens wiadomo艣ci. Zawsze istnieje przecie偶 szansa na to, 偶e kto艣 kliknie odno艣nik.
Do rozsy艂ania spamu spamerzy cz臋sto wykorzystuj膮 przywo艂ane wcze艣niej botnety, czyli sieci z艂o偶one z zainfekowanych komputer贸w (zombie). U偶ytkownik zazwyczaj nie jest nawet tego 艣wiadom. Wspomniane wcze艣niej raporty opublikowane na 艂amach IDG.pl wskazuj膮, 偶e codziennie aktywnych jest 艣rednio 330 tysi臋cy komputer贸w zombie…
Polska domena zajmuje drugie miejsce pod wzgl臋dem ilo艣ci zainfekowanych komputer贸w do艂膮czonych do sieci botnet.
Rys. 9. Kraje, w kt贸rych dzia艂a najwi臋cej komputer贸w zombie.
Sposob贸w, przy u偶yciu kt贸rych spamerzy pr贸buj膮 przedosta膰 si臋 do naszych skrzynek odbiorczych, jest o wiele wi臋cej, jednak nie spos贸b wszystkich wymieni膰 i opisa膰. Dla nas, u偶ytkownik贸w, wa偶niejsze jest raczej to, w jaki spos贸b mo偶emy si臋 broni膰 przed spamem.
G艂贸wn膮 broni膮 w walce ze spamem jest u偶ywanie filtr贸w antyspamowych. Bazuj膮 one na r贸偶nych technologiach, czasami kilku, aby zapewni膰 wi臋ksz膮 skuteczno艣膰. Pewne jest, 偶e nie wystarczy sama metoda s艂ownikowa, kt贸ra tak naprawd臋 sprawdza si臋 tylko przy konwencjonalnym spamie zawieraj膮cym tre艣膰. Obrazki czy PDF sprawiaj膮, 偶e s艂ownik staje si臋 bezu偶yteczny. Z pomoc膮 przychodz膮 tutaj algorytmy, kt贸re por贸wnuj膮 wiadomo艣ci. Coraz wi臋cej filtr贸w antyspamowych bazuje na klasyfikatorze Bayesa. Cz臋sto nazywany jest te偶 trybem uczenia, gdy偶 to u偶ytkownik musi zaznaczy膰, kt贸ra wiadomo艣膰 jest spamem, a kt贸ra nie. Dzi臋ki temu w miar臋 up艂ywu czasu (zazwyczaj od 50 wiadomo艣ci wzwy偶) filtr taki staje si臋 bardzo skuteczny. Im wi臋cej wiadomo艣ci b臋d膮cych spamem zaznaczymy, tym lepiej w przysz艂o艣ci filtr odseparuje je od zwyk艂ych e-maili. Metoda ta zapewnia nawet 99% skuteczno艣膰 w rozpoznawaniu spamu.
Inne metody to stosowanie bia艂ych i czarnych list. Bia艂a lista zawiera adresy os贸b, od kt贸rych wiadomo艣ci akceptujemy. Pozosta艂e e-maile s膮 blokowane. Czarna lista dzia艂a odwrotnie. Zawiera zbi贸r adres贸w serwer贸w, z kt贸rych przychodzi najwi臋cej spamu, dzi臋ki czemu mo偶emy go blokowa膰. To, w jaki spos贸b mo偶na ograniczy膰 spam w naszych skrzynkach, zosta艂o opisane w Encyklopedii Wirus贸w Viruslist.pl: http://viruslist.pl/spam.html?chapter=articles&id=24.
Spim jest m艂odsz膮 form膮 spamu. Mo偶na powiedzie膰, 偶e jest to spam rozsy艂any za pomoc膮 komunikator贸w (st膮d jego nazwa; IM to angloj臋zyczny skr贸t od Instant Messanger, czyli komunikator internetowy). W Polsce najbardziej rozpowszechnionym komunikatorem jest Gadu-Gadu. Je偶eli nawet kto艣 korzysta z innego, to i tak zapewne jedna z wtyczek pozwala na u偶ywanie protoko艂u Gadu-Gadu, aby m贸c komunikowa膰 si臋 ze znajomymi. Prostota obs艂ugi i szybkie zak艂adanie konta bez potrzeby weryfikacji u偶ytkownika pozwala na tworzenie setek kont tygodniowo, przy pomocy kt贸rych mo偶e by膰 rozsy艂any spim.
Cz臋sto przy wysy艂aniu komunikatu do艂膮czany jest link, kt贸ry ma nas doprowadzi膰 do tego, o czym mowa w wiadomo艣ci. Jednak podobnie jak w przypadku spamu, r贸wnie偶 w spimie ma艂o kiedy podaje si臋 oryginalny link, gdy偶 ten zdradzi艂by, na jak膮 stron臋 wchodzimy w rzeczywisto艣ci. Z racji tego, 偶e mamy do czynienia z komunikatorem, przeprowadzenie typowego ataku phishingowego jest trudne. Jednak agresor mo偶e wykorzysta膰 do tego celu serwisy oferuj膮ce skracanie link贸w. Jest ich w Sieci wiele, np. Tnij.org. Przy ich pomocy u偶ytkownik mo偶e skr贸ci膰 bardzo d艂ugi adres URL do postaci kr贸tkiego odsy艂acza.
Oto przyk艂ad spimu wys艂anego przy pomocy komunikatora Gadu-Gadu:
Rys. 10. Spim wys艂any przy u偶yciu komunikatora Gadu-Gadu.
Jak wida膰 na powy偶szym obrazku, u偶ytkownik informuje nas o mo偶liwo艣ci podszywania si臋 pod czyjego艣 maila przy pomocy narz臋dzi zawartych na stronie, do kt贸rych prowadzi link w wiadomo艣ci. Jednak po klikni臋ciu wskazanego odno艣nika zostaniemy przekierowani na zupe艂nie inn膮 stron臋, a mianowicie mp3-store.pl.
Rys. 11. Strona, do kt贸rej prowadzi sfa艂szowany odsy艂acz. Kliknij, aby powi臋kszy膰.
Nie ma tutaj tak偶e, jak zapewniano nas w wiadomo艣ci, katalogu "anonimowe maile". Mo偶na zatem uzna膰 powy偶sz膮 wiadomo艣膰 za spim. Reklamuje inny serwis, jednak nie podaje przy tym prawdziwego odno艣nika lecz jego skr贸con膮 wersj臋 ukrywaj膮c膮 nazw臋 serwisu. Dodatkowo u偶ytkownik zostaje wprowadzony w b艂膮d, poniewa偶 nie odnajduje na stronie tego, czego zgodnie z zapewnieniami nadawcy wiadomo艣ci oczekiwa艂.
Tak w艂a艣nie wygl膮da spim. Jednak nie zawsze klikni臋cie odno艣nika ko艅czy si臋 jedynie na rozczarowaniu. Czasami takie linki prowadz膮 do stron, z kt贸rych pobierany jest np. backdoor. Przyk艂adem jest link, kt贸ry zosta艂 usuni臋ty przez administratora serwisu Tnij.org: http://tnij.org/milosz.jpg
Z rozszerzenia mo偶na by s膮dzi膰, 偶e skr贸t poprowadzi nas do strony zawieraj膮cej zdj臋cie lub obrazek. Tymczasem prowadzi on do strony http://csart.w.xxxxxxx.pl/plugin.exe, kt贸ra rozpoczyna pobieranie pliku b臋d膮cego de facto backdoorem.
Rys. 12. Backdoor wykryty przez oprogramowanie Kaspersky Lab.
Administrator serwisu Tnij.org zapytany o to, jakie linki s膮 najcz臋艣ciej usuwane, odpowiedzia艂:
Prawie wszystkie usuwane przez nas skr贸ty prowadz膮 do plik贸w z rozszerzeniami .scr i .exe, w wi臋kszo艣ci umieszczonych na serwerach oferuj膮cych darmowy hosting oraz by艂y rozsy艂ane g艂贸wnie za pomoc膮 komunikatora Gadu-Gadu.
Powy偶szy zrzut ekranu z zainfekowanej strony oraz wypowied藕 na temat usuwanych link贸w zdaj膮 si臋 potwierdza膰 fakt, 偶e odno艣niki z nieznanego 藕r贸d艂a zawieraj膮ce rozszerzenie .exe to zazwyczaj szkodliwe oprogramowanie.
Tw贸rcy serwisu Tnij.org s膮 艣wiadomi tego, 偶e u偶ytkownicy mog膮 wykorzystywa膰 skr贸cone wersje adres贸w URL do niecnych cel贸w, w zwi膮zku z czym na stronie serwisu umieszczone jest narz臋dzie, kt贸re do aktywacji wymaga jedynie obs艂ugi plik贸w cookie.
Rys. 13. Automatyczny podgl膮d skr贸t贸w w serwisie Tnij org.
Dzi臋ki temu klikaj膮c dowolny adres skr贸cony przez serwis Tnij.org, zanim zostaniemy przekierowani na stron臋, na jak膮 nadawca chcia艂, aby艣my trafili, najpierw znajdziemy si臋 na stronie Tnij.org, kt贸ra poka偶e, jaki jest prawdziwy odno艣nik, z jakiego numeru IP zosta艂 wys艂any (adres jest tylko do wgl膮du w celu sprawdzenia np. providera, pe艂ny nie zostanie podany) oraz ile razy na niego wchodzono.
Rys. 14. Sprawdzanie skr贸tu w serwisie Tnij.org.
Sam dostawca us艂ug, firma Gadu-Gadu, r贸wnie偶 stosuje zabezpieczenia. Oto wypowied藕 rzecznika prasowego firmy na temat spimu.
Temat walki ze spimem jest w 艣rodku naszych zainteresowa艅 z uwagi na skal臋 sieci Gadu-Gadu (ponad 6 mln u偶ytkownik贸w miesi臋cznie). Kolejne zachowania spamer贸w wymuszaj膮 na nas kolejne, nowe dzia艂ania i zmiany ...
Serwery na bie偶膮co wyszukuj膮 podejrzane wzorce zachowa艅 - np. wysy艂anie du偶ej liczby wiadomo艣ci tej samej tre艣ci do nieznajomych i odcinaj膮 takich u偶ytkownik贸w jako spamer贸w/spimer贸w. Rozwijamy tak偶e list臋 s艂贸w, dzi臋ki czemu mo偶emy blokowa膰 tre艣ci niebezpieczne dla u偶ytkownik贸w (np. link do wirusa). Funkcja ta jest czasami przyczyn膮 nieporozumie艅 - systemy wy艂apuj膮 takie linki automatycznie i je blokuj膮, co powodowa艂o w przesz艂o艣ci np. blokowanie strony jednej z partii politycznych. Aplikacja kliencka Gadu-Gadu r贸wnie偶 posiada szereg zabezpiecze艅, w szczeg贸lno艣ci domy艣lnie w艂膮czon膮 opcj臋 potwierdzania klikni臋cia na link www - dzi臋ki temu u偶ytkownik mo偶e drugi raz przemy艣le膰 czy na pewno chce ten link otworzy膰 w przegl膮darce, do tego dochodzi mo偶liwo艣膰 blokowania wiadomo艣ci od nieznajomych. Mamy tak偶e inne zabezpieczenia, o kt贸rych nie m贸wimy publicznie - aby nie u艂atwia膰 偶ycia przeciwnikowi.
Chocia偶 w walce ze spimem robi si臋 coraz wi臋cej, nie mo偶na powiedzie膰, 偶e uzyskujemy przewag臋.
Sytuacja przypomina walk臋 ze spamem, kt贸rego wci膮偶 przybywa. Nic nie wskazuje na to, by komunikator m贸g艂 si臋 w pe艂ni uchroni膰 od tych uci膮偶liwo艣ci.
Coraz cz臋艣ciej mamy te偶 do czynienia ze zjawiskiem spamu w telefonii kom贸rkowej, nazywanego tak偶e czasami m-spamem. Oferty specjalne, promocje, konkursy. Niejednokrotnie otrzymujemy takie wiadomo艣ci nie tylko od operatora, ale tak偶e z innych serwis贸w, kt贸rym udost臋pnili艣my sw贸j numer telefonu (np. sklepy internetowe, kt贸re wymagaj膮 podania telefonu dla kuriera). SMS-y przychodz膮 z r贸偶n膮 cz臋stotliwo艣ci膮 i o r贸偶nych porach dnia, co z pewno艣ci膮 wzbudza irytacj臋 u偶ytkownik贸w telefonii kom贸rkowej. Warto tutaj przytoczy膰 wspominan膮 na pocz膮tku artyku艂u ustaw臋 z dnia 18 lipca 2002 r. o 艣wiadczeniu us艂ug drog膮 elektroniczn膮, a dok艂adnie Art. 24, podpunkty 1 i 2:
Art. 24.
1. Kto przesy艂a za pomoc膮 艣rodk贸w komunikacji elektronicznej niezam贸wione informacje handlowe, podlega karze grzywny.
2. 艢ciganie wykroczenia, o kt贸rym mowa w ust. 1, nast臋puje na wniosek pokrzywdzonego.
W Polsce mia艂o ju偶 miejsce skazanie za rozsy艂anie spamu. O sprawie pisa艂a gazeta "呕ycie Warszawy". By艂y pracownik firmy ubezpieczeniowej wytoczy艂 proces dawnemu pracodawcy, kt贸ry wysy艂a艂 do niego SMS-y maj膮ce go nak艂oni膰 do powrotu do pracy. Wiadomo艣ci te przychodzi艂y do niego o r贸偶nych porach w du偶ej ilo艣ci - jeszcze kilka miesi臋cy po zako艅czeniu pracy w tej firmie. Sprawa zako艅czy艂a si臋 wyrokiem s膮du apelacyjnego, kt贸ry skaza艂 firm臋 na kar臋 grzywny w wysoko艣ci 5 ty艣. z艂otych.
Zdarza si臋 jednak i tak, 偶e u偶ytkownicy telefon贸w kom贸rkowych otrzymuj膮 wiadomo艣ci od os贸b, kt贸re ewidentnie chc膮 od nich wy艂udzi膰 pieni膮dze. Takim przyk艂adem mog膮 by膰 wiadomo艣ci zach臋caj膮ce do przes艂ania na wskazany numer kod贸w ze zdrapek do艂adowuj膮cych konto u danego operatora. Poni偶ej podaj臋 trzy przyk艂ady tego typu SMS-贸w:
1. Heyah! Do艂adowanie 3X wi臋cej na konto! Wy艣lij kod 14cyfrowy (20z艂 lub 50z艂) na nr: 0048791xxxyyy i odczekaj do 12 godz. Oferta wa偶na do godz: 22.00 Heyah.pl
2. Uwaga!Tylko dzis podwajamy wszystkie doladowania kwota 30 PLN!
Doladuj swoje konto wysylajac poprawny telekod pod specjalny numer
(692xxxyyy)
3. wy艣lij 14 cyfrowy kod z karty o warto艣ci 25z艂 na numer +48787xxxyyy. Po chwili dostaniesz potwierdzenie, 偶e twoje konto zwi臋kszy艂o si臋 o kwot臋 100z艂
Faktycznie operatorzy tworz膮 czasami oferty promocyjne polegaj膮ce na podwajaniu kwoty do艂adowania w ramach zakupionej zdrapki, jednak nigdy nie ka偶膮 wysy艂a膰 kodu na numer kom贸rkowy lecz o wiele kr贸tszy (najcz臋艣ciej 3-4 cyfrowy) dzia艂aj膮cy w obr臋bie konkretnej sieci. Wiadomo艣ci przedstawione wy偶ej zach臋caj膮 do wys艂ania kod贸w na numery nale偶膮ce w rzeczywisto艣ci do abonent贸w sieci, a nie samej sieci. Nale偶y tak偶e pami臋ta膰, 偶e operatorzy umieszczaj膮 stosown膮 informacj臋 o promocji na stronie internetowej, a jej szczeg贸艂y mo偶emy tak偶e pozna膰 dzwoni膮c do biura obs艂ugi klienta.
Poza drog膮 prawn膮 u偶ytkownicy np. smartfon贸w mog膮 zainstalowa膰 w telefonie aplikacje zabezpieczaj膮ce, kt贸re nastawione s膮 g艂贸wnie na ochron臋 przed m-wirusami, jednak najcz臋艣ciej posiadaj膮 tak偶e dodatkow膮 funkcj臋 blokowania niechcianej korespondencji. Tworzone s膮, wzorem spamu rozsy艂anego za po艣rednictwem poczty elektronicznej - bia艂e i czarne listy. Na tej pierwszej mo偶emy umie艣ci膰 wszystkie osoby z listy kontakt贸w, natomiast do czarnej dodawa膰 sukcesywnie numery, z kt贸rych przychodz膮 do nas niechciane wiadomo艣ci. Dotyczy to tak偶e wiadomo艣ci EMS oraz MMS.
Trudno powiedzie膰, czy kiedy艣 powstan膮 narz臋dzia do skutecznej walki ze spamem, pozwalaj膮ce na 100% wyeliminowanie go z naszych skrzynek, komunikator贸w czy telefon贸w. S膮dz膮c po przeprowadzanych sonda偶ach oraz raportach z ilo艣ci wys艂anego spamu, prowadzonych przez firmy zajmuj膮ce si臋 jego zwalczaniem, mo偶na powiedzie膰, 偶e nie nast膮pi to nigdy. Podobnie sytuacja wygl膮da w przypadku wirus贸w czy innych zagro偶e艅 komputerowych. Wydaje si臋, 偶e sami nie mo偶emy wiele zrobi膰, jednak nawet raportowanie adres贸w, z kt贸rych jest wysy艂any spam, rezygnacja z odpowiadania na niechciane wiadomo艣ci, powstrzymywanie si臋 od klikania link贸w i regularne skanowanie komputera programem antywirusowym daje du偶e efekty. Nie zajmuje nam to wiele czasu, a w przysz艂o艣ci pozwoli na ulepszenie program贸w antyspamowych, co z kolei prze艂o偶y si臋 na mniejsz膮 ilo艣膰 niechcianej korespondencji w poczcie.